Egluro Atwrneiaeth

Beth yw Atwrneiaeth? 

Atwrneiaeth yw dogfen gyfreithiol sy'n caniatáu i rywun (yr atwrnai) weithredu ar ran person arall (y rhoddwr). Gall y rhoddwr ofyn i'w atwrnai wneud penderfyniadau am ei:

• iechyd
• lles
• sefyllfa ariannol
• eiddo

Gellid ond caniatáu Atwrneiaeth pan fydd gan y rhoddwr alluedd meddyliol i gytuno. Os na all y rhoddwr wneud hyn, efallai y bydd angen i chi gael Gorchymyn gan y Llys Gwarchod. 

Beth yw'r Llys Gwarchod? 

Beth sy'n digwydd os oes angen i chi reoli sefyllfa ariannol rhywun arall, ond nad oes ganddo'r alluedd meddylion i gydsynio?

 

Yn yr achosion hyn, bydd angen gorchymyn llys i roi'r awdurdod i chi roi trefn ar ei bethau.

 

Bydd angen i chi wneud cais drwy'r Llys Gwarchod (COP) i ddod yn ‘ddirprwy’. Dysgwch fwy am fod yn ddirprwy.

Pryd allech chi ystyried Atwrneiaeth? 

Efallai y byddwch yn penderfynu yr hoffech i rywun reoli eich arian a'ch cartref ar eich rhan. Gallai hyn fod yn barhaol, neu am gyfnod byr.

 

Dyma rai o'r rhesymau y mae pobl yn dewis defnyddio Atwrneiaeth:

• salwch
• anabledd
• byw dramor

Pwy all fod yn Atwrnai? 

Gall y rhoddwr ddewis unrhyw un i weithredu ar ei ran os ydynt yn 18 oed neu'n hŷn a gall wneud penderfyniadau drostoch chi a throsto'i hun. 

 

Gallwch ddewis rhywun rydych yn ei adnabod ac yn ymddiried ynddo i weithredu er eich budd pennaf. Neu, os byddai'n well gennych, gallwch ddewis atwrnai proffesiynol, fel cyfreithiwr neu gyfrifydd. 

 

Gallwch ddewis unrhyw nifer o atwrneiod, er bod y rhan fwyaf o bobl yn dewis rhwng un a phedwar. Os byddwch yn dewis mwy nag un atwrnai, bydd angen i chi nodi sut y dylent wneud penderfyniadau. Gallai hyn fod drwy 'weithredu ar y cyd' lle gwneir pob penderfyniad ar y cyd. Neu gallai pob atwrnai weithredu ar ei ben ei hun, a elwir yn 'weithredu ar y cyd ac yn unigol'.

Beth all atwrnai ei wneud? 

Gallwch benderfynu beth all atwrnai ei wneud a beth na all ei wneud. Bydd y person/au a ddewisoch i fod yn atwrnai i chi yn cytuno i weithredu er eich rhan er eich budd pennaf yn unig ac yn y ffyrdd a nodi gennych yn eich dogfen.

 

Efallai y byddwch yn ystyried gofyn i'ch atwrnai gadw cofnod o unrhyw arian y mae'n ei wario, er mwyn rhoi diogelwch ariannol ychwanegol i chi.

Beth all atwrnai ei wneud gyda fy nghyfrif Principality? 

Os oes gennych forgais	Os oes gennych gyfrif cynilo
Rheoli eich eiddo	Rheoli trosglwyddiadau
Gwerthu eich cartref neu eiddo	Rheoli taliadau i'r cyfrif cyfredol

Gwahanol fathau o Atwrnaeiaeth

Atwrneiaeth Gyffredinol (GPA)  

Dogfen gyfreithiol yw GPA sy'n caniatáu i rywun wneud penderfyniadau am eich arian neu eiddo ar eich rhan.

 

Gallwch ddewis am ba hyd y mae eich GPA yn para, yn dibynnu ar eich amgylchiadau. Fodd bynnag, mae GPA is fel arfer am gymorth yn y tymor byr, er enghraifft, os byddwch yn sâl neu os hoffech gymorth gyda thasg benodol. 

 

Atwrneiaeth Arhosol (LPA)   

Dogfen gyfreithiol yw LPA. Mae'n caniatáu i rywun wneud penderfyniadau ar eich rhan os na allwch wneud hynny mwyach. Gall hefyd eich helpu i gadw rheolaeth ar eich arian, gan eich bod yn gwybod yn union sut y caiff ei reoli os na fyddwch byth yn gallu cadw trefn ar eich pethau eich hun.

 

Mae 2 gwahanol fath: 

• iechyd a lles: gan gynnwys gofal meddygol, trefniadau byw a phwy all gysylltu â chi
• materion o ran eiddo ac arian: gan gynnwys rheoli eich arian a phrynu neu werthu eich cartref neu eiddo

 

Dyluniwyd LPA i ddarparu cymorth hirdymor cyn gynted ag y bydd wedi'i gofrestru â Swyddfa'r Gwarcheidwad Cyhoeddus neu dim ond os byddwch yn colli galluedd meddyliol..   

 

Rhaid i chi gofrestru eich LPA â Swyddfa'r Gwarcheidwad Cyhoeddus cyn y gall cyfreithiwr eich cefnogi.

 

Atwrneiaeth Barhaus (EPA) 

Disodlwyd Atwrneiaeth Barhaus (EPA) gan Atwrneiaeth Arhosol ym mis Hydref 2007.  

 

Mae'n ddogfen gyfreithiol sy'n caniatáu i rywun wneud penderfyniadau am eich arian a'ch cartref ar eich rhan.  

 

Efallai y bydd EPA yn cael ei dderbyn gan ddarparwyr ariannol o hyd, os oes gennych alluedd meddyliol o hyd. Efallai yr hoffech ystyried cofrestru â Swyddfa'r Gwarcheidwad Cyhoeddus (OPG). 

Faint mae'n ei gostio? 

Mae costau'n amrywio, yn dibynnu ar yr Atwrneiaeth rydych yn ei dewis ac a ydych yn cael help gan gyfreithiwr. 

 

Os hoffech gofrestru ar gyfer LPA gallwch ddisgwyl talu tua £80 - £150 am bob dogfen.

Sut i drefnu Atwrneiaeth

Ewch i'n canolfan gymorth i ddysgu sut i gofrestru Atwrneiaeth â ni. 

 

Roedd y wybodaeth yn y canllaw hwn yn gywir adeg ei gyhoeddi.